Pekin idaresi, geçen ayın başında önlemlerin kaldırılmasının akabinde hadise sayılarını açıklamayı bırakırken ülkedeki çok sayıda büyükşehir ve eyalette sıhhat yetkilileri nüfusun büyük kısmının halihazırda enfekte olduğunu bildiriyor.
İnternete sızan bir hükümet evrakı, 1-20 Aralık tarihlerinde başşehir Pekin ile Guangcou ve Şanghay üzere büyükşehirlerdeki yayılmanın 248 milyon yeni enfeksiyona yol açtığına işaret ederken, ülkenin en büyük kenti olan 25 milyonluk Şanghay’da sıhhat yetkilileri, virüsün aralık sonu prestijiyle nüfusun yüzde 70’ine bulaştığını söz etmişti.
Öte yandan, yeni yılda birinci haftalarda kırsal nüfusun da ağır olduğu kimi eyaletlerden gelen açıklamalar, kırsal bölgelerdeki yayılmanın beklenenden süratli olduğuna ortaya koyuyor. 100 milyon nüfuslu Hınan eyaletinde nüfusun yüzde 89’una virüs bulaştığı, 80 milyon nüfuslu Siçuan eyaletinde de bulaşma oranının yüzde 80’i aştığı varsayım ediliyor.
Sağlık uzmanları kitlesel yayılmanın bu türlü devam etmesi halinde kış aylarında ülkedeki 1,4 milyar nüfusun yüzde 70’ini oluşturan en az 1 milyar kişinin enfekte olacağını öngörürken, tedbire ve denetim önlemlerinin geri dönülmez hale geldiği salgın tablosunda, bu etapta acil bakım ve tedavi hizmetleri ile hastalıkla çabaya odaklanılması, aşılamayla bağışıklık seviyesinin artırılması gerektiği görüşünü söz etti.
Tedbirlerdeki ani taraf değişikliği, yayılmayı hızlandırdı
Hong Kong Üniversitesi Halk Sıhhati Fakültesi Epidemoloji Kısmı Lideri Ben Cowling, bilim mecmuası Nature’da yayımlanan makalesinde, ülkelerin salgın hastalıklarla çabada izlediği tipik bir planda, birinci evrede tedbire ve tecrite yönelik önlemleri genelde salgın dalgalarının tesirini azaltmaya yönelik önlemlerin izlediğini, lakin Çin’in “sıfır vaka” siyasetindeki ani istikamet değişikliğinin virüsün yayılma suratını artırdığını, sıhhat sisteminin hazırlıklarını tamamlayabilmesi için gereken vakti tanımadığını vurguladı.
Cowley, konuk olarak katıldığı, South China Morning Post gazetesinin podcast yayınında, mevcut eğilimlerle Çin’de kış aylarında 1 milyardan fazla enfeksiyon olacağının öngörüldüğünü belirterek, “Çin, başından itibaren uyguladığı sıkı denetim önlemleri nedeniyle evvelki büyük çaplı salgın dalgalarını yaşamadı. Bu yüzden kitlesel bağışıklık eşiği düşük. Hakim Omicron alt varyantlarının bulaşıcılık seviyesi göz önüne alındığında nüfusun büyük çoğunluğunun enfekte olması kaçınılmaz.” tabirlerini kullandı.
Bu derece büyük ölçekli bir yayılmanın tehlikeli yeni varyantlar ortaya çıkarabileceğine dair kaygılara de değinen Cowley, “1 milyar enfeksiyon, virüsün yeni mutasyonlar için 1 milyar yeni yol bulması manasına geliyor. Ancak bunun yeni bir varyantı ortaya çıkarıp çıkarmayacağını öngörmek sıkıntı. Çin’de daha evvel Omicron’un birinci alt varyantları dahi geniş çaplı salgınlar olmadı. Ülke nüfusu enfeksiyona açık olduğu için virüsün aşması, etrafından dolaşması gereken bir bağışıklık manisi yok. Bu mutasyon ihtimalini azaltacak bir faktör.” değerlendirmesinde bulundu.
Cowley, Çin’de hadiselerin artmasıyla tasa verici yeni varyantların ortaya çıkabileceği öngörülürken ABD’de yayılmaya başlayan Omicron’un XBB.1.5 alt varyantının “endişe verici varyant” haline geldiğine dikkati çekerek, “Bu varyantın öbür Omicron alt varyantlarından enfekte olanlardaki bağışıklıktan kaçabildiği gözleniyor. Yeni varyantlarla virüsün hem bulaşıcılığı artıyor hem de tekrar enfekte etme kabiliyeti kazanıyor. Bu, bize şunu gösteriyor ki Kovid-19 ortadan kaybolmayacak, insanları hasta etmeye devam edecek.” diye konuştu.
Bundan sonra odak, hastalıkla gayret ve vefatları azaltmak olacak
Öte yandan, Çin ana karasından sıhhat yetkilileri ve uzmanlar da artık tedbire ve müdafaa eşiğinin büyük ölçüde aşıldığını kabul ederek bundan sonra hastalıkla gayret ve vefatları azaltmaya yönelik uğraşlara öncelik verilmesi gerektiği görüşünü lisana getirdi.
Salgının başlarında Ulusal Sıhhat Kurulun Kovid-19 ile gayret uzman takımına başkanlık eden Çinghua Üniversitesi Vanke Halk Sıhhati Fakültesi Dekan Yardımcısı Liang Vannien, Çin Kamu Diplomasisi Birliğinin Pekin’de düzenlediği “Kovid-19 önlemlerinin optimizasyonu” bahisli toplantıda gazetecilere değerlendirmelerde bulundu.
Çin’in 8 Ocak’tan itibaren Kovid-19’u “A sınıfı salgın hastalık” olarak ele almayı bıraktığı hatırlatan Liang, “A sınıfı salgın hastalık olarak ele almak, karantina önlemlerini, yakın temastakilerin takibini, yerlerin tecridini ve dezenfeksiyonunu gerekli kılıyordu. B sınıf salgın hastalıkta ise kritik hadiselerin tedavisine ve sıhhat hizmetlerinin güçlendirilmesine tartı verilecek.” dedi.
Liang, Çin’in salgının başından itibaren vaktinde, tesirli ve bilimsel önlemler almaya çalıştığını, gelişen duruma nazaran hareket ettiğini, 2020’de Vuhan’da ve 2022’de Şanghay’da uygulanan büyük çaplı kapanmaların yaşanan zorluklara karşın virüsün ülke geneline yayılmasını ve büyük çaplı can kayıplarını önlediğini vurguladı.
Tedbirler sayesinde salgın periyodunda halk sıhhatinin korunduğuna, ülkede 2019’da 77,3 olan ortalama ömür mühleti beklentisinin 2022’de 78,2’ye çıktığına işaret eden Liang, “Bulaşıcılık vakit içinde arttı. Orjinal tipinde bir taşıyıcıdan ortalama 2 bireye bulaşan virüsün bulaşıcılığı Delta varyantında 4’e, Omicron’da 8,9-9,5’e ve BA.1 ve BA.5 üzere alt varyantlarda ise 20’ye kadar çıktı. Bağışıklıktan kaçma oranı da arttı, lakin mevt oranı azaldı. Biz de bu değişime uygun olarak önlemlerimizi, virüsü denetimden hastalığı önlemeye yanlışsız güncelledik. Bugün bile virüs hakkında gereğince bilgimiz yok, hala patolojisini bilmiyoruz. Yapabileceğimiz tek şey esnek tedbirler almak ve bilgimizi artırmaya çalışmak.” tabirlerini kullandı.
Salgın hastalıklarla gayrette bulaşma suratı, toplumdaki bağışıklık seviyesi ve ülkedeki sıhhat imkanlarının kapasitesinin göz önüne alınması gereken üç faktör olduğuna işaret eden Liang, “Ancak bu üç faktörden ikisini dengeleyebiliyorsanız halk sıhhati önlemlerini gevşetebilirsiniz. Bir istikrar kurmanız lazım, optimize önlemler almak istiyoruz, halkın sıhhatini ve insan hayatını korumak için maksada yönelik önlemler almak istiyoruz.” dedi.
Teşhis, tedavi ve bakım hizmetleri giderek tertibe kavuşuyor
Aynı toplantıda konuşan Peking Üniversitesi Birinci Hastanesi Bulaşıcı Hastalıklar Kısmı Yöneticisi Vang Guiçiang da salgının başından beri bir tabip olarak ön cephedeki çalışmalarda yer aldığını belirterek, başkentteki son salgından tecrübelerini paylaştı.
Pekin’de geçen ay hastanelerde büyük yoğunluk yaşandığını, bir ay üzere kısa bir vakitte hasta sayısındaki ani artışa tanıklık ettiklerini belirten Vang, şunları kaydetti:
Hastanelerde yoğunluğun önlenebilmesi için tedavi öncesi hizmetlerin geliştirilmesi, yaşlı ve risk kümesindekilerin sıhhat durumunun aile tabibi tarafından mahalli seviyede takip edilmesi gereğine işaret eden Vang, ilaç temini ve aşılamanın ehemmiyetine vurgu yaptı.
Genel nüfusta aşılanma oranının yüzde 90’ı aştığını lakin risk kümesi yaşlı nüfusta beklenen seviyede olmadığına dikkati çeken Vang, “Aşılama hasta olma oranını düşürmek açısından değer taşıyor. Aşılamaya çok ehemmiyet veriyoruz, inaktif aşılardan başladık, artık öbür tipleri de ekliyoruz. Aşılamadan çabucak sonra muhafaza tesiri âlâ oluyor, lakin daha sonra azalıyor münasebetiyle hatırlatma dozlarıyla nizamlı bir aşılama programı uygulamak gerek.” diye konuştu.