Şırnak’ın Özbek köyünde 800 kişi yaşıyor. İdil ilçe merkezine 40 km. uzaklıkta. Suriye sonundaki köyde temel geçim kaynağı tarım. Her yıl ekilen mısır, arpa ve mercimekten geçen yıl su badiresi nedeniyle yeteri kadar randıman alınamadı. Özbek Ortaokulu müdürü 32 yaşındaki Hasan Süleyman Köse bir araştırma yaparak hem daha az su isteyen hem de bölgenin iklimine uygun tarım eserlerini araştırdı ve lavantanın aradığı niteliklere sahip olduğunu gördü. Bunun üzerine 100 öğrencisiyle işe koyuldu ve okulda boş duran 250 metrekarelik alanda deneme emelli lavanta tarımına başladı. Aylar evvel dikilen lavantaların açmasını bekleyen okul müdürü ve 10 öğretmen, bu sırada öğrencilerine lavantadan eser elde etmenin yollarını da gösterdi. Her bir öğrencisinden de öğrendiklerini ailelerine öğretmelerini istedi. Bu sayede tüm köyü lavantayla kalkındırmayı amaçlayan müdür Köse, ‘Lavanta Kokulu Çocuk’ ismini koydukları markanın patentini de aldı. Artık lavantalar açtı, çocukların yüzü güldü. Gayeleri lavantalı eserlerin satışından elde edilecek geliri dezavantajlı öğrencilere eğitim takviyesi olarak kullanmak.?
KURAKLIK ÖĞRENCİLERİ OLUMSUZ ETKİLEDİ
Lavanta tarımının köyleri için ekonomik açıdan çıkış kapısı olacağına inandığını söyleyen Özbek İlkokulu Müdürü Hasan Süleyman Köse, okulda başlattıkları küçük çaplı deneme sürecini şöyle anlattı: 7 yıldır Özbek İlkokulu’nda okulda çalışıyorum. Geçen sene bu bölgede kuraklık vardı, kuyularda su düzeyi düştü. Genelde arpa, mercimek az da olsa ay çiçeği ekilirdi. Lakin randıman alınamadı. Bu durum aileleriyle birlikte öğrencilerimizi de hem ekonomik hem de ruhsal istikametten etkiledi. Okula ve derse olan ilgi ve muvaffakiyet azaldı. Bunun üzerine biz de ‘ne yapabiliriz’ diye düşünmeye başladık. Amasya’da dededen kalma topraklarda çiftçiliği öğrenmiştim. Akademisyenlere de danışarak bu bölgede lavanta tarımı yapılabileceği kanaatine vardık. Çabucak işe koyulduk, Tekirdağ’dan yağlık İngiliz lavantası getirdik. Öğrencilerimle birlikte okul bahçesine fideleri diktik , artık hoş sonuçlar aldık. Bunu tüm köye yaymak istiyoruz. Lavanta arpa ve mercimeğe nazaran hem daha az su istiyor hem daha çok kazandırıyor.
BİZ ÇOCUKLARA ÖĞRETTİK ONLAR DA VELİLERE
Okullar kırsal kalkınmanın başlatılacağı en hoş yerlerden ve biz de bunu çocuklarla yapmak istedik. Bizim emelimiz bölgedeki değişimi çocuklardan başlatmak. Onlara lavantanın nasıl dikileceğini ve nasıl eser elde edileceğini gösterdik. Daha sonra konutlarında kendi bahçelerine dikmeleri için lavanta fideleri armağan ettik. Burada öğrendiklerini ailelerine anlatmalarını istedik ve bu formda bütün köye yayılmayı amaçladık.
ÖĞRENCİLERİN YÜZÜ ARTIK GÜLÜYOR
“Bu projenin tesirlerini ölçmek için anket çalışması yaptık. Öğrencilerimizden ‘artık okuldan ayrılmak istemiyorum’ biçiminde dönüşler aldık” diyerek projenin çocuklar üzerinde tesirli olduğunu belirten Köse, köylünün ilgisini de şöyle anlattı; “Lavantaları birinci ektiğimizde köy halkı yardımcı oldu ancak; ‘Sizin bu ektiğiniz burada olmaz’ diyorlardı. Lakin lavantalar açınca ,‘ben ekmem’ diyenler bile ‘hocam sen bize fideleri getir, bir iki dönüm de biz ekelim’ demeye başladı. Köyün yüzde 90’ı bu çalışmadan keyifli. Bu memnunluk öğrencilerimize de yansıdı, artık yüzleri gülüyor. Fakat ‘hala yaptığın iş boş hocam’ diyenler de var.”
AMAÇ İSTİHDAM VE EĞİTİM DESTEĞİ
Uzun vadede köyümüzü lavanta kokulu bir köy yapmak üzere bir amacım var. Lavantalı lokum, lavantalı kolonya, lavantalı kozmetik eserlerinin üretimini yapmayı düşünüyoruz. Şayet ileride buradan bir kar elde edersek dezavantajlı çocuklara eğitim takviyesi sunmak istiyoruz. Tıpkı vakitte bölgemizde okumayan ve çalışmayan gençlerimiz var. Onları da markamız altında istihdam etmeyi hedefliyoruz.
‘BİRİNCİ GELENEKSEL’ lavanta ŞENLİĞİ
Lavantaların açtığını gören okul müdürü çabucak ‘geleneksel’ lavanta şenliği için bir tertip yaptı. 5 Haziran’da düzenlenecek olan, oyunlar, etkinlikler ve ikramların yer alacağı şenliğe Uludere Gezici Çocuk Tiyatrosu grubu de katılacak. Okul müdürü Köse’ye nazaran bağ bozumu üzere planlanan bu aktiflik sürdürülebilirlik için kıymetli bir birinci adım olacak.