Sözlükte “iki şeyi birbiriyle karşılaştırmak” manasına gelen mukābele, üç aylarda ve özellikle ramazanlarda cami, mescid ve konutlarda daha çok sabah, öğlen, ikindi namazları öncesinde hâfızlar tarafından okunan Kur’an’ı takip etmek suretiyle hatim indirme geleneğine isim olmuş, vakitle hâfızların bu okuyuşları için de tıpkı terim kullanılmıştır.
Bu gelenek, Cebrâil’in ramazan aylarında her gece Hz. Peygamber’e gelerek o ana kadar nâzil olan âyet ve müddetleri karşılıklı okuyup denetim etmelerine dayanır.
MUKABELE GELENEĞİNİN GEÇMİŞİ
Makedonya üzere birtakım Balkan ülkelerinde mukabeleye üç aylar girince başlanmakta, receb, şâban ve ramazan aylarında hatim indirilmektedir. Eski İstanbul ramazanlarında mescitlerde mukabele okumaya ramazandan on beş gün evvel başlanırdı. Osmanlılar periyodunda namazlardan evvel birer cüz mukabele okumakla vazifeli olan ve kendilerine “cüzhan” denilen cami vazifelileri vardı. Günümüzde Türkiye’de ramazan mukabeleleri çoklukla ramazanın birinci günü başlar ve arefe günü tamamlanarak duası yapılır.
Bilhassa kış gecelerinde imsakten çabucak sonra mescide gidenler sabah namazından evvel okunan mukabeleye katılmakta, ramazan için özel dinî yayınlar hazırlayan kimi radyo ve televizyonlarda da mukabele daha çok bu vakitte okunmaktadır. İstanbul’da özellikle selâtin mescitlerinde ramazan günlerinde tanınmış hâfızlar günümüzde de mukabele okumaktadır. Ayrıyeten hanımların meskenlerde bir ortaya gelip mukabele dinleme geleneği de yaygındır. Bu meclislerde bir hâfızın okuduğu mukabele takip edildiği üzere bir hâfızın kayda alınmış kıraatini dinleme de giderek yaygınlık kazanmaktadır. Mukabelede her cüz bir kişi yahut birden çok hâfız tarafından okunabilmektedir.
MUKABELE KANALLARI VE SAATLERİ
İzleyicilerin ağır ilgi gösterdiği mukabele, ünlü hafız ve kurraların Kur’an-ı Kerim tilavetiyle, Ramazan Ayı boyunca her gün Diyanet TV’de olacak. Saat 07:00 ile 15:00 ortası Diyanet Tv’de mukabele programını izleyebilirsiniz.
Ayrıca Kanal 7 ekranlarında mukabele Ramazan ayının birinci günü başlayacak. 23 Mart Perşembe günü saat 05:30’da mukabele programı yayınlanacak.